Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleneşelendiren bir düzen bileğildir. Hukuk, topluluk zarfında insanların hakikaten nasıl davrandıklarını bileğil, nasıl davranmaları gerektiğini gösterir. Hukuk, namına uyulmak ve uygulanmak sinein vardır. Doğruluk kıymeti nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene ayırmak, sosyal hayatın gerçekleşmesini uydurmak ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin karşıtsına onaylama edilmesi ve uyulması gereken, katiyetle mevsuk kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle topluluk zarfında insanların çizi ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her gün mümkündür. “İşte hukuk, âdem evladı davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir yöntem, bir bütündür.” İnsan-âdem evladı, âdem evladı-natür ilişkilerinin insanlığın ortak çıkarı ve huzuru sinein evrensel ilkelerle güvence altına alınmasıdır. Hukuk, adamlık seviyesi sinein göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biryoğun düşünüm ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, topluluk sözleşmesi, natür ve insanlar olarak tamlayan inançlerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun ortak iyiliğini uydurmak için konulmuş olan ve umum gücüyle desteklenen kaide, hak ve kanunların bütünüdür. Elan yaygın bir teşhismıyla hukuk, adalete yönelmiş sosyal evetşama düzenidir. Hukuk Lügat Mealı Hukuk kelimesi Arabi “hak” kökünden gelir ve hak kelimesinin çoğkoca olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “hak” kelimesinin çoğkoca “ilenme’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na bakılırsa hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım ancakü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” medlulı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk medlulında da kullanılır. Uran Mealı Hukuk dönemden döneme değişmiş olduğu sinein hala doyurucu bir teşhism örgülamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok onaylama edilen teşhismı ise: “Makul bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması büyüklük zoruna (müeyyide) rabıtalanmış kurallar bütünüdür.” Ilmî bir disiplin olarak hukuk, kendi zarfında asliye olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun zevat arası ilişkileri mevzu yer kısmına Özel Hukuk, zevat ile büyüklük yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Halk Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Hukuk, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna karşılık Esas Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku umum hukukunun serlıca madun dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku başka toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik büyüklük aracılığıyla güvenceye alınmış ve cebri yaptırımlara iye olmasıdır. Hukuk kuralları âdem evladı davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun kırat hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla nüsha nitelikteki birlik durumlarda uygulanması sağlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Hukuk yerında yaptırım umum gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek sinein kullanılır. Hukuk düzenini sağlamayı ve korumayı amaçlayan yaptırımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve içsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yaptırımlar bu durumları çelmek sinein kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, mahpus ve kazanç cezaları; kanunuesasi hukukunda siyasetten men, fırka kapatma; mevhibe hukukunda mevhibe ve gümrüksüzçılık cezaları kabil çeşitli hukuk dallarında çeşitli yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; bilinçi bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek yahut siyasal inançleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan hukuk, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş sosyal bir evetşama düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, pratik yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun sosyal hayatı düzenleyip insanların pasış ve emniyet zarfında bir arada evetşamalarını sağlamaktır. 2. Teamül Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Zıtlanması) Hukukun pratik amacını, sosyal gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile topluluk zarfında canlı insanların, birbirleri ile rekzetmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanın örgüsından kaynaklanan gereksinimlerinı karşıtlamaya çalışır. Hukuk bu fonksiyonu ile veladet, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek hukuk düzeni hayatın asliye gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanın tabii örgüsına ve bundan ileri gelen gereksinimlerine reva yürütmek zorundadır. Hukuk önemli ölçübile, kazançlı gerçeklere bile tutkundır; kazançlı ihtiyaçlara uymalı ve onları karşıtlamalıdır. 3. Doğruluk Hukuk bu fonksiyonu ile belli bir organizasyon altına aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir muadele düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak hak kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En güdük teşhismıyla türe, “bir muadele düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yürütmek üzere dü çeşitli anlamda kullanılır. Doğruluk esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet medlulında zatî bir özelliği deyimler. Erkek her gün haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni tesviye etmek yolunda devamlı ve bileğhizmetmez bir çaba gösterir. İşte bu çizi ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile alakalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe peritonı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği bağ biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk yerında hukuki kırat olarak söylenti konusu olan türe bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Toplum sineindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini sineaziz kurallar birlikü olarak hukuk, bu bileğerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve dökmek yerinde bulunduğuna bakılırsa, adaletin böylecene, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında türe acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü türe peritonı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm hukuk sistemine ve sistemlerine hükümran bulunan, nesnel ve salt bir kırat niteliğindeki adalettir. Hukuk bir topluluk düzenini sineerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; lazım bulunan düzeni savunmak, gerekse onu bileğhizmettirmeyi meşrulaştırmak sinein her gün adalete servurulur. Nesnel ve yasa üstü türe hukukta karşıtmıza kurulu hukuk düzenlerinin birincil örneği, olması gereken hukuk medlulında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, bulunan hukuk düzenlerinin namına reva olup olmadığı açısından bir kırat ve değerlendirme ölçüsü olabilir. Yeniden bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun akdetmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile müspet ve olumsuz karşıtlıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon denge zarfında olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Uygun olarak tüm hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal evetşama uyacak, hem bile bu sosyal hayatın pasış zarfında sürebilmesi sinein bir düzen görünümünü sağlamaya çalışacaktır.